Goed gepland is half gewonnen: dat geldt ook voor toerskiën. Hoe je een toerskitocht goed plant, zodat je veilig en milieuvriendelijk op pad gaat en veel plezier beleeft tijdens het klimmen en afdalen, legt onze toerski-expert Markus Stadler uit. 

Elke toerskiër droomt ervan om door ongerepte winterlandschappen te trekken en in poedersneeuw naar beneden te glijden. Toerskiën is echter geen alles-in-één vermaakprogramma dat op commando werkt. Wie zelfstandig op een toerskitocht wil, doet er goed aan om nauwkeurig te plannen.

Dit is niet alleen verstandig voor de veiligheid en om gezond weer thuis te komen, maar het helpt ook om vervelende fouten tijdens de tocht te voorkomen. En: Wie goed plant en daarbij probeert het toerskiën zo duurzaam mogelijk te maken, doet de natuur ook een plezier.

In dit artikel zal ik uitleggen wat belangrijk is bij het plannen van een toerskitocht en welke punten je in overweging moet nemen. 

Een toerskiër beklimt een berg.
Fotokrediet: Simon Steinberger/Pixabay

De droom van elke toerskiër: Wandelen door een ongerept winterlandschap en soepel naar het dal afdalen.

Een gems kijkt omlaag vanaf een berghelling.
Fotokrediet: Markus Stadler

Om dit veilig en met respect voor de natuur en dierenwereld te laten verlopen, is een goede planning belangrijk.

De juiste keuze van de tocht

Een slimme keuze van de tocht vormt de basis voor een geslaagde toerskitocht. Meestal is het beter en veiliger om flexibel te blijven wat betreft het doel. In plaats van koste wat kost de gewenste top op een bepaalde dag te willen bereiken, kun je beter een tocht kiezen op basis van het verwachte weer en de sneeuwcondities.

Daarnaast moet je rekening houden met je eigen vaardigheden en de verwachtingen en mogelijkheden van je medereizigers. Gidsen en online platforms bieden een ruime keuze en veel ondersteuning.

Weer en sneeuwcondities overwegen

Voorbereiding begint met een speciale bergweerbericht. Naast de verwachte weersomstandigheden (zon, wolken, neerslag) zijn vooral de zichtomstandigheden, temperatuur en wind van belang. Goed zicht vergemakkelijkt niet alleen de oriëntatie en verhoogt het plezier bij het afdalen, maar is ook essentieel voor het inschatten van de lawinesituatie op een specifieke helling.

Skitourganger in harde wind op een berghelling
Fotokrediet: Simon Steinberger/Pixabay

De luchttemperatuur heeft invloed op de sneeuwkwaliteit, lawinegevaar en ons welzijn tijdens de tocht. Extreme kou kan de ernst van de tocht aanzienlijk verhogen, vooral door het windchill-effect. Sterke wind beïnvloedt de lawinegevaar door sneeuwophoping en beperkt ook het zicht.

Webcams, meetstations of sneeuwkaarten van lawinediensten geven een goed overzicht van de algemene sneeuwcondities. Ook actuele tourverslagen op internet kunnen nuttig zijn bij het inschatten van de situatie.

Reis en overnachting plannen

Reizen met het openbaar vervoer heeft voor toerskiërs voor- en nadelen. Het is beter voor het klimaat en de lokale bevolking, bespaart parkeerproblemen en -kosten, en biedt flexibiliteit ter plaatse. Echter, veel bestemmingen zijn moeilijk of op onpraktische tijden bereikbaar met bus en trein. Afhankelijk van de woonplaats en verbinding kan de reistijd aanzienlijk toenemen.

Reis je met de auto, dan is carpoolen aan te bevelen. Voor verre tochten kan het nuttig zijn om ter plaatse te overnachten, zodat je vroeg kunt starten. Het beste is om meerdere dagen in de regio te blijven en verschillende tochten te maken, zodat de lange reis de moeite waard is. Door een buffer in te bouwen voor de reis voorkom je dat je toerskischema direct in de war wordt gebracht door files of gemiste aansluitingen.

Skiërs wachten op het perron op de trein.
Fotokrediet: Markus Stadler

Uitrusting en voeding voor de toerskitocht

Het zou te ver gaan om in dit artikel in detail in te gaan op voeding, benodigde uitrusting en kleding voor een toerskitocht. Wel is het belangrijk om vooraf vast te stellen welke persoonlijke uitrusting nodig is en wie van de deelnemers groepsuitrusting meeneemt (bijvoorbeeld EHBO-materiaal, gereedschap, touw bij gletsjertochten). Wat er naast de LVS-uitrusting nog meer in je toerskirugzak moet, vind je in onze paklijst voor toerskiën.

Wat voeding betreft lopen de meningen uiteen, maar bij koud weer is een thermosfles met een warme drank absoluut aan te raden.

Tijdsplanning bij toerskiën

De benodigde tijd voor stijgen en afdalen schat je in op basis van de volgende factoren:

  • De fysieke capaciteit van het zwakste groepslid
  • Het aantal te overbruggen hoogtemeters
  • De afstand die moet worden afgelegd
  • De verwachte spoorvorming
  • Eventuele tegenstijgingen
  • Technisch moeilijke passages
  • Pauzetijd
  • Een buffer

Dit geeft de totale benodigde tijd.

Vooral bij toerskiën in het voorjaar is een doordachte tijdsplanning belangrijk. Terwijl de omstandigheden 's ochtends vaak nog veilig zijn, neemt het lawinegevaar door de opwarming van de dag sterk toe.

Middags verandert de goed begaanbare firnsneeuw vaak in een zware brij, wat de afdaling veel vermoeiender maakt. Begin daarom vroeg genoeg om extra tijd te hebben. Indien nodig kun je een omkeertijdstip bepalen, waarop iedereen het eens is dat de tocht wordt beëindigd – ook al is het doel nog niet bereikt. 

Toerskiër alleen in de besneeuwde bergen
Fotokrediet: Markus Stadler

De route van de toerskitocht nauwkeurig plannen

Bekijk de geplande route altijd gedetailleerd op een goede topografische kaart (schaal minimaal 1:50.000, bij voorkeur 1:25.000). Goede kaarten zijn bijvoorbeeld:

Ook de hoogte en hellingsoriëntatie kun je uit de kaart afleiden, wat helpt om sneeuwkwaliteit en lawinegevoelige secties te voorspellen. Verder kun je belangrijke punten herkennen zoals rotsen, beken, geulen, kuilen of bergkammen. Ook bosgedeeltes en mogelijke boswegen zijn te vinden.

Waarschuwingsbord in het Rotwandgebied
Fotokrediet: Markus Stadler

Bij tochten met moeilijke oriëntatie is het nuttig om een digitale route te plannen en deze op een GPS-apparaat of smartphone te laden. GPS-gegevens zijn vaak online beschikbaar of als bijlage bij toerskigidsen. Bedenk echter dat deze meestal als hulpmiddel dienen en niet als exacte navigatie. Pas altijd de route aan je eigen planning aan!

Een aspect dat bij planning vaak over het hoofd wordt gezien, is rekening houden met fauna en flora. Veel kaarten en gidsen geven informatie over beschermde gebieden die je moet vermijden. Ook buiten deze gebieden bewegen we ons vaak in kwetsbare ecosystemen, waar terughoudendheid nodig is. Toerskiën in de nacht of schemering is extra belastend voor dieren en moet zoveel mogelijk worden vermeden.

Lawinegevaar goed inschatten

Voorafgaand aan een toerskitocht is het nuttig om het lawinebericht enkele dagen te volgen om inzicht te krijgen in de ontwikkeling van het sneeuwdek.

De avond voor de geplande tocht bekijk je het lawinebericht nog eens goed en pas je de informatie toe op je bestemming. Probeer steile hellingen te identificeren aan de hand van de kaart en vergelijk deze met de genoemde gevarenzones in het lawinebericht (hoogte, oriëntatie, lawineproblemen). Heb je weinig ervaring, dan kun je op Skitourenguru.com gebruikmaken van een geautomatiseerde, actuele lawinerisicoberekening voor duizenden tochten in de Alpen.

Soms ontdek je al bij de planning dat de route te gevaarlijk is en dat je beter een alternatieve route kunt kiezen. Vaak is een inschatting op afstand echter moeilijk. In dat geval plan je een controlepunt voor de probleemzone, waar je ter plekke samen beslist op basis van lokale waarnemingen. Als je tocht langs een hut van de bergwacht gaat, is het de moeite waard om naar actuele gevarenzones te vragen.

Twee skiërs kijken naar een lawinepieper.
Fotokrediet: Bergzeit

Naast het terrein en de weers- en sneeuwcondities heeft de mens zelf grote invloed op de lawinebeoordeling. De vaardigheden en ervaring van groepsleden, persoonlijke verwachtingen, risicogedrag en groepsdynamiek spelen een grote rol in beslissingen. Houd hier al rekening mee tijdens de planning.

Conclusie: toerskiën moet goed gepland zijn

Als je je toerskitocht zorgvuldig plant en voldoende veiligheidsmarges inbouwt, zul je meestal veilig en met veel plezier onderweg zijn. Onverwachte gebeurtenissen kunnen nog steeds voorkomen, maar een onverwachte beekdoorgang, een lastige doorsteek of een tocht die eindigt door een sneeuwstorm zijn ervaringen waar je later verhalen over kunt vertellen. Voor het onvoorspelbare restrisico moeten we vertrouwen op geluk en intuïtie – zonder dat gaat het waarschijnlijk niet.